"Ikony kultury - Rafał Wojaczek" w szczecińskiej Willi Lentza

15 kwietnia 2023 roku o godz. 17.00 zapraszamy na spotkanie promujące książkę albumową Rafał Wojaczek - "Byłem, jestem" (wyd. Instytut Mikołowski, 2021). Udział wezmą autorzy tekstów opublikowanych w książce: prof. dr hab. Dariusz Pawelec, dr Konrad Wojtyła (redaktor książki) oraz Maciej Melecki – dyrektor Instytutu Mikołowskiego im. Rafała Wojaczka.

Spotkanie z wybitnymi znawcami twórczości Wojaczka poprowadzi Paulina Zaremba (NiUS Radio).

Wydarzeniu towarzyszyć będzie wystawa "Byłem, jestem" poświęcona postaci Rafała Wojaczka, poety i prozaika, jednego z najbardziej legendarnych artystów XX wieku. Na ekspozycji znajdą się między innymi rękopisy i dedykacje Wojaczka, korespondencja pisarza, tomy poetyckie z autografem oraz fotografie jego autorstwa.

Opis książki:

Publikacja książki Rafała Wojaczka pt. "Byłem, jestem" bezpośrednio związana była z uczczeniem 50 rocznicy śmierci poety, która przypadła 11 maja 2021 roku. Książka zawiera wybór faksymiliów związanych z twórczością i życiem Rafała Wojaczka – pochodzących z archiwum Instytutu Mikołowskiego, gromadzonego nieprzerwanie od początku powstania instytucji, którego siedzibą przez dwadzieścia lat (1999 – 2019) było rodzinne mieszkanie poety.

Oprócz pamiątek po Poecie, jakie zostały zachowane przez jego rodziców, a które przeszły na poczet własności IM, na przestrzeni lat pojawiały się raz po raz – w postaci darowizn lub zakupu – kolejne rzeczy autorstwa Wojaczka, kompletowane oraz archiwizowane w postać bogatego zbioru zawierającego m.in.: dziewięć fotografii Mikołowa ze stycznia 1962 r., wycinki z gazet i czasopism wierszy oraz recenzji z tomów Wojaczka – publikowane za jego życia bądź krótko po śmierci – dedykacje i odręczne poprawki w egzemplarzach tomów wierszy, dwa listy Wojaczka do prof. Edwarda Balcerzana, zeszyty szkolne, bibliotekę czytanych przez poetę książek z jego autografami, teczkę, w której kompletował maszynopisy swych utworów, a także nieznane i niepublikowane zdjęcie poety z roku 1968. Najcenniejszy zaś korpus archiwum Rafała Wojaczka, zgromadzony przez IM, stanowi zbiór dwu kolekcji.

Pierwsza – zakupiona przez Miasto Mikołów – kolekcja, pochodząca ze zbiorów Stanisława Chacińskiego, obejmuje 50 obiektów. Składają się na nią: listy Wojaczka adresowane do niego, autografy wierszy (w tym dwa do tej pory nieznane i niepublikowane), pocztówki, warianty spisów treści debiutanckiego tomu Sezon, a także dedykacje w tomikach poety wraz z autografami wierszy usuniętymi z pierwotnych wersji przez cenzurę, unikatowe egzemplarze miesięcznika Odra z opublikowanymi wierszami Wojaczka, pod którymi znajdują się dopisane własnoręcznie przez autora daty ich powstania.

Druga, to dar Sylvio Godona – niemieckiego badacza twórczości Wojaczka oraz publicysty – w posiadanie której wszedł dzięki ofiarowaniu jej przez brata Poety, Andrzeja Wojaczka. Obejmuje ona 32 rękopisy wierszy Wojaczka, pochodzących z okresu pracy nad kanonicznymi tomami wierszy: Nie skończona krucjata oraz Inna bajka. Zawiera także bezcenne trzy oryginalne zdjęcia poety – w tym jedno nieznane, pochodzące z cyklu autoportretów w białej koszuli – a także fotografie rodziców poety, fotografie wykonane w 1982 roku przedstawiające najważniejsze miejsca z życia Wojaczka – w Mikołowie i we Wrocławiu. Wśród owych rękopisów znajduje się autograf wiersza do tej pory niepublikowanego, pt. „Metamorfoza”. Wiersz ten pojawia się w dwu wariantach Nie skończonej krucjaty oraz w pierwotnym wariancie Innej bajki. Ostatecznie nie znalazł się on w żadnym z tych tomów. Nie znalazł się też w wierszach spoza zbiorów, publikowanych w bloku wierszy rozproszonych, w książce Utwory zebrane, w roku 1976, pomimo występowania w postaci tytułu w prezentowanych wariantach obu tomów, umieszczonych w autorskim posłowiu redaktora tomu Bogusława Kierca. Dzięki temu właśnie oznaczeniu go w przedstawionych spisach treści poszczególnych, aranżowanych przez Poetę, wersji książkowych, istniała wiedza o tym wierszu. W dziale rękopisów Biblioteki Ossolineum, gdzie zdeponowana jest przeważająca większość spuścizny literackiej Rafała Wojaczka, tego wiersza nie ma.

Książka zawiera wybrane reprodukcje owych rzeczy, które, w ujęciu biograficzno – literackim, tworzą rozległą panoramę intensywnej aktywności Wojaczka, ujawniającą, w układzie chronologicznym, narastający z roku na rok proces osiągania swej poetyckiej jedyności – niepowtarzalnego języka, tonu wypowiedzi oraz rozległej i drapieżnej wyobraźni, ufundowanej na niezmiennej potrzebie transgresyjnego wyłaniania nowych, kreacyjno – poetyckich światów, zawieranych w dalekosiężnych wizjach. Towarzyszą tym prezentacjom teksty interpretacyjne znamienitych badaczy twórczości oraz życia Wojaczka: Bogusława Kierca, Romualda Cudaka, Joanny Dembińskiej – Pawelec, Dariusza Pawelca, Konrada Wojtyły, a także pracowników IM: Macieja Meleckiego i Krzysztofa Siwczyka.

Charakter oraz forma książki posiada w swym zamierzeniu postać kolażu – reprodukcje autorskich zapisów wierszy sąsiadują z oryginalnymi fotografiami autorstwa Wojaczka, ekspozycje barwnych dedykacji czy autografów listów zestawiane są zaś z fragmentami eksponowanych maszynopisów prozy Wojaczka, czy też pierwodrukami wierszy, a poszczególne partie reprodukowanych prac zostały przedzielone tekstami wspomnianych krytyków, które niewątpliwie wzmacniają odbiór ukazanej fragmentarycznie literackiej schedy twórczości Rafała Wojaczka

(Maciej Melecki, Dyrektor Instytutu Mikołowskiego).

Źródło wizerunku okładki książki: Instytut Mikołowski im. Rafała Wojaczka w Mikołowie.

GOŚCIE:

Dariusz Pawelec – prof. dr hab., literaturoznawca na Wydziale Humanistycznym w Uniwersytecie Śląskim, dyrektor Centrum Informacji Naukowej i Biblioteki Akademickiej w Katowicach; zajmuje się genologią, hermeneutyką form poetyckich, edytorstwem jako formą krytyki literackiej. Jest autorem pierwszej monografii o twórczości Stanisława Barańczaka („Poezja Stanisława Barańczaka. Reguły i konteksty”, 1992) oraz książki „Świat jako Ty. Poezja polska wobec adresata w drugiej połowie XX wieku” (2003). Opublikował liczne artykuły o poezji Nowej Fali, a także pierwszą antologię jej dokonań poetyckich („Powiedz prawdę. Antologia poezji pokolenia`68”, 1990) i monograficzne opracowanie wyboru polemik i manifestów („Powinna być nieufnością”. Nowofalowy spór o poezję, 2020). Jest autorem książki o poezji Witolda Wirpszy (2013) oraz edytorem wielu jego dzieł, w tym także nieznanych dotąd, odkrytych w archiwach w Rapperswilu, Berlinie i Szczecinie: powieści „Sama niewinność” (2017), dramatu „Umieralnia” (2019), „Listów z oflagu” (2015) i innych.

Konrad Wojtyła – poeta, krytyk literacki, publicysta, dr nauk humanistycznych w dyscyplinie literaturoznawstwo. Dyrektor Centrum Edukacji Medialnej i Interaktywności Uniwersytetu Szczecińskiego. Wiceprezes Fundacji im. Sławomira Mrożka. Wydał siedem tomów poetyckich, m.in. „Znak za pytaniem” (2017) i „Pod czerwień. 111 wierszy” (2019), a także „Rewersy. Rozmowy literackie” (2014). Współredaktor książki Rafała Wojaczka „Nie te czasy. Utwory nieznane” (2016) oraz autor monografii „Anty-antyChryst? Wojaczek religijny” (2021). Redaktor albumu – Rafała Wojaczka pt. „Byłem, jestem” (2021). Tłumaczony na angielski, niemiecki, czeski, ukraiński, rosyjski i słoweński. Laureat Lubuskiego Wawrzynu Literackiego (2010) i Nagrody Otoczaka (2017). Stypendysta Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu (2021).

Maciej Melecki – poeta, scenarzysta filmowy, dyrektor Instytutu Mikołowskiego im. Rafała Wojaczka. Autor tomów wierszy: „Te sprawy” (1995), „Niebezpiecznie blisko” (1996), „Zimni ogrodnicy” (1999), „Przypadki i odmiany” (2001), „Bermudzkie historie” (2005), „Zawsze wszędzie indziej – wybór wierszy” (2008), „Przester” (2009), „Szereg zerwań” (2011), „Pola toku” (2013), „Inwersje” (2016), „Prask” (wybór wierszy w języku czeskim, 2017), „Bezgrunt” (2019), „Trasa progu – wybór wierszy” (2020) oraz tomów prozy: „Gdzieniegdzie” (2017), „Nigdzie indziej” (2021). Laureat nagród literackich: Poetyckiej Nagrody Otoczaka – przyznawanej za najlepszy tom wierszy (2010) i Literackiej Nagrody Trzech Kolumn (2010).